Blockchain teknolojisinin sunduğu güvenlik, güven, izlenebilirlik ve kontrol kavramlarının en çok sağlık sektöründe potansiyele sahip olduğu söylenebilir.

Hassas sağlık verilerinin depolanması ya da tedarik zincirlerinin işletilmesi için kullanılabileceğinden, sağlık sektörüne blockchain teknolojisini adapte etmek için firmalar çalışmalar içerisindeler. Bu alanda gelecek vaat eden şirketleri bu yazıda sizler için topladık.

Yılın en moda teknolojik terimi 'Blockchain'

Blockchain teknolojisi gerçekten de bir oyun değiştirici olsa da, bu teknoloji etfrafında gelişen çılgınlık,  bazı uzmanlara internet
balonunun oluştuğu yılları hatırlatıyor. Reuters'in analizinde açıkladığı gibi, blockchain trenine atlayan veya en azından geliştirme yapacağını bildiren şirketlerin ortalama hisse fiyatları yeniden markalaştıklarından bu yana üç kat artmakta. 

Blockchain teknolojisi ile denemeler yapan hem yeni girişimler hem de kurumsal şirketler boyutunda yüzlerce şirket var. Yapay zeka teknolojisinde olduğu gibi, blockchain altyapılı kripto para mekanizmasına yatırım yapan şirketler arasında Kodak ve Long Island Ice Tea gibi hiç beklenmeyecek geleneksel şirketler de var.Bu yüzden blokchain teknolojisinin sağlık sektörüne adaptasyonunda ne kadar başarılı olacağı bilinmemekle birlikte, bu alanda çalışan şirketlerden hangilerinin başarılı olacağının tespit edilmesi de bugün için oldukça güç.

Blockchain nedir?

En kısa anlatımı ile blockchain teknolojisini aracı olmadan güvenli sistem kuran karmaşık yazılım olarak adlandırabiliriz.

Medical Futurist Mesko, Blockchain teknolojisi üreten Estonyalı Guardtime şirket yetkilisine bloackchain nedir diye sordu ve aldığı cevap şöyle: teknik terimlerle dağıtık mimarili veritabanı bir oluşumudur ve içerisine eklenen verin değiştirilemez ve manipule edilemez. Veri üzerinde yapılan herhangi bir değişiklik hemen anlaşılır. Dahası, neyin doğru ya da yanlış olduğuna karar vermek için banka gibi bir merkezi otorite yoktur. Katılımcılar ortak bir fikir birliği oluştuğunu kabul etmelidir.

Blockchain teknolojisini sağlık sektöründe kullanmak neden avantajlıdır?

Blokların değişmesi imkansız olduğundan, herhangi bir iz bırakmadan bir şeyi silemez veya değiştiremezsiniz. Bu, sağlık verileri için de son derece önemlidir. Blockchain ile sağlık kayıtlarını, klinik araştırma kayıtlarını güvence altına alabilir veya yasal mevzuata uygunluğu sağlayabilirsiniz. İlaç endüstrisinde blockchain ile tedarik zincirini güvenceye alabilir, sahtecilikle mücadele edebilirsiniz.

Sağlık sektöründe blockchain adapte eden örnek şirketler

Nebula Genomics

İnsan Genom Projesi tamamlandığından beri, genom dizileme fiyatları serbest düşüşe geçmişti; örneğin Ocak 2017'de DNA diziliminde öncü olan Illumina firması, gelecekte bir insanın tüm genomunu 100 dolardan daha düşük bir maliyetle dizebileceğini söylediği yeni makinelerini tanıttı. Nebula Genomics'e göre, kişisel genom dizilemesi etrafındaki fırsatlar, yakında milyarlarca dolarlık bir genomik veri piyasası yaratacak.
Nebula Genomics ekibi, bu pazarın verilerin yer aldığı herhangi bir pazar gibi benzer özelliklere ve zorluklara sahip olacağına inanıyor. Veri güvenliği sorunlarını çözmek ve herhangi bir aracı olmadan verilerin kaynaktan son kullanıcıya ulaşmasını sağlamak için en iyi teknolojinin blockchain teknolojisi olduğuna inanıyor. Veritas Genetics'in kurucu ortaklarından ve modern genomiğin gurularından George Church'un de parçası olduğu şirket, genom verisinin korunmasını iyileştirmek, alıcıların genomik verilere verimli bir şekilde ulaşmasını sağlamak ve genomik büyük veri zorluklarını aşmak için blockchain teknolojisini kullanacak. 

Doc.ai

Palo Alto merkezli start-up, Walter ve Sam De Brouwer isimli girişimciler tarafından 2016 yılında kuruldu. Doc.AI, genom veya mikrobiyom dahil olmak üzere, her tür biyolojik veri etrafında tüketici kontrollü, blockchain tabanlı, yapay zeka temelli bir geleceği ön görüyor.
Pratikte bu ne anlama geliyor? Makine görmesi ve doğal dil işlemenin yanı sıra blockchain teknolojisiyle veriyi güvence altına alan platform, medikal verilere yönelik analizler üretiyor. Herkes platformdaki sağlık verileri üzerinde herhangi bir amaca yönelik veri analizleri deneyebiliyor, daha sonra veri bilimciler de noktaları birleştirerek tahmini modellemeler geliştiriyorlar. Sonuçta hastalar kendi verileri üzerinde analiz edilmiş bilgiler edinip doktorlarına bunları götürebiliyor. Bu örnek, bir topluluk olarak hareket edildiğinde hassas tıp (precision medicine) için yapay zeka ve blockchain teknolojilerinin nasıl daha etkili bir şekilde kullanılabileceğini çarpıcı biçimde gösteriyor.

Iryo

Slovenya merkezli girişim, küresel ve katılımcı tabanlı bir sağlık ekosistemi oluşturduğunu söylüyor. Bu heyecan verici start-up sadece iki yıl önce kuruldu, ama üstün çabalar ile veri deposu tabanlı açık kaynaklı OpenEHR platformunu inşa ediyorlar. Firma platformlarında hassas tıbbi verilerin siber güvenlik ihlallerine karşı güvenli ve tamamen etkilenmeyecek şekilde saklanacağını garanti ediyor.

Iryo'nun genel hedefi, sağlık kayıtlarını bütünleşik olarak bir arada tutmak için uygun bir platform oluşturmak. Iryo'nun çözümü farklı biçimlerde depolanan ve farklı sistemlere dağılmış çeşitli sağlayıcılardan gelen her türlü tıbbi veriyi güvenli bir şekilde depolamayı ve hastaların tıbbi geçmişine dünyanın herhangi bir yerinden ulaşmayı sağlıyor.

Patientory

Atlanta merkezli Patientory, hastalar, hasta yakınları ve sağlık kurumları için sağlık verilerini güvenceye almak amaçlı ve blokchain tabanlı bir platform geliştirdi. Yazılım, gelişmiş sağlık hizmeti uygulamaları ile kullanıcıların sağlık geçmişini takip etmek için bir hasta profili oluşturmasını sağlıyor. Sonra hastalara doktor ziyaretlerini, tıbbi faturaları, kişisel tıbbi bilgileri, sigortaları, aşıları ve ilaçlarını izlemenin kolay bir yolunu sunuyor. Geçtiğimiz sene NHS'e karşı gerçekleştirilen siber fidye saldırısı (ransomware) sırasında, Patientory kurucusu ve CEO'su Chrissa McFarlane, İngiltere hükümetini blokchain'in etkin olduğu bir ulusal IT sağlık sisteminin kurmaya ve aynı zamanda veri alışverişindeki yasal engellerin kaldırılmasına yardımcı olmaya çağırmıştı. McFarlane, İngiltere'ninki gibi karmaşık bir ulusal sağlık sistemine blokchain teknolojisinin uygulanmasının iki yıldan fazla sürmeyeceğine inanıyordu.

Guardtime

Bu Estonya şirketi, siber saldırılara karşı ağları savunmakta onlarca yıldan fazla deneyime sahip 150'den fazla kriptograf, yazılımcı ve güvenlik uzmanlarından oluşan ekipbi ile, K.S.I. blockchain teknolojisinin öncü şirketlerinden. Guardtime, Hollanda, Estonya, ABD, İngiltere ve Singapur'da faaliyet gösteriyor ve veri ihlal yönetimi ile başa çıkmak, kritik altyapıyı güvence altına almak, e-devletlerin güvenli çalışmasını sağlamak için finansal piyasalar, telekomünikasyon paydaşları, sigorta şirketleri veya savunma ve havacılık işletmeleri ile birlikte çalışıyor.

Sağlık hizmetlerine ilişkin olarak, Mart 2017'de Estonya'nın e-Sağlık Kurumu, bir milyondan fazla Estonyalı vatandaşın sağlık kayıtlarını güvenceye almak için blockchain öncüsü olan Guardtime ile bir anlaşma imzaladı. Bu hassas kayıtlar, binlerce vakada hastaların genetik bilgisini de içeriyor. Şirket Ocak 2018'de ise Birleşik Arap Emirlikleri'ne bu teknolojiyi getirmek için bir BAE özel sektör sağlık kuruluşu ile anlaşma imzaladı.