Doktorclub Awards 2018'de Yılın Doktoru Ödülleri - Yılın Yenilikçi Temel Bilimler Doktoru ödülünü alan Prof. Dr. Ranan Gülhan Aktaş, ödülü kazandığı yenilikçi uygulamasını şöyle anlatıyor :

Kanserle savaşta; tüm dünyada çok büyük emekler ve paralar harcanmasına rağmen henüz istediğimiz düzeye gelemedik. Çok yönlü araştırmalar devam ederken; yaşamımızın her alanına giren yapay zekanın kanser alanında kullanılması ile ilgili önemli gelişmeler gözlemliyoruz. 

Karaciğer kanseri; tüm dünyada 5. sıklıkta görülmektedir. Ölümlerde ise 3. sırada yer almaktadır. Bunun en önemli nedeni; erken tanının konulamaması, hastalığın geç dönemde yakalanabilmesi, ve tedavide geç kalınmış olunmasıdır. Bu nedenle; karaciğer kanserinin tanı ve tedavisinde kullanılabilecek yeni yöntemlere ihtiyaç bulunmaktadır. 

Biz karaciğer kanseri (hepatosellüler karsinoma) tanısı konulmuş bir hastadan izole edilmiş hücreler üzerinde çalışmaktayız. Bu hücrelerin farklı çevresel koşullar altındaki davranışlarını incelemekteyiz. Karaciğer kanseri gelişiminde önemi saptanmış 84 genin değişimini araştırmaktayız. Kanserin yayılmasında ve tekrarlanmasında önemi gösterilmiş kanser kök hücrelerinin farklı durumlardaki varlığını sorgulamaktayız. Bu amaçla; karaciğer kanser kök hücre belirteci olarak tanımlanan 7 farklı proteini içeren hücreleri incelemekteyiz. Kanserli hücrelerin salgıladıkları bilinen 5 ayrı proteinin salgılanma özelliklerini gözlemlemekteyiz. Yine normal karaciğer hücrelerinden salınması beklenen bazı proteinlerin ve lipidlerin miktarındaki değişimi araştırmaktayız. Kanser hücrelerinin yapısal özelliklerini de incelemekte; bazı proteinlerin hücre içerisinde nasıl ve ne miktarda yer aldıklarını sayısal olarak ortaya koymaktayız. Elde ettiğimiz bu çok yönlü sayısal veriler arasındaki ilişkilerin biyoinformatik çalışmaları ile ortaya konulması aşamasındayız. 

Çalışmalarımızın bundan sonraki aşaması; sonuçlarımızın doğruluğunu farklı hastalardan elde edilen örnekler üzerinde de araştırmak olacak. Ardından; iki hedefimiz var: 1. Bu verileri biraraya getirerek kanser tanısında yardımcı olabilecek biyo-belirteçler ortaya koyabilmek, 2-Karaciğer kanseri tanısında, hastalığın gidişinin seyrinde ve tedavi seçiminde hekime yardımcı olabilecek bir yazılım geliştirebilmek.  

Çalışmalarımız TÜBİTAK, Maltepe Üniversitesi, Karaciğer Vakfı ile Sağlık ve Sosyal Yardım Vakfı tarafından desteklenmektedir. 

Prof. Dr. Ranan Gülhan Aktaş kimdir ?
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 1990 yılında mezun oldum. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Histoloji ve Embriyoloji alanındaki uzmanlık eğitimimi tamamladım. İleri mikroskopi tekniklerini öğrenmek üzere Amerika Birleşik Devletleri’ne gitmemin ardından; bir hücrenin nasıl kanserli hücreye dönüştüğünü, kansere farklılaşma ile embriyolojik farklılaşma arasındaki benzerllikleri ve farklılıkları araştırmaya başladım. Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde profesor görevime devam ediyorum. 2014’te Kanser ve Kök Hücre Araştırma Merkezi’ni kurdum. Türkiye’den ve Amerika Birleşik Devletleri’nden hekimler ve araştırmacılarla birlikte karaciğer kanseri ve kök hücreler üzerine çalışmalarımı yürütmekteyim. Yurt içinden ve yurt dışından aldığımız ödüllerle daha da motive olmaktayız. Hekimlerimize kanserle savaşta destek olabilecek daha çok veri sunabilmeyi hedefliyoruz.