Japon bilim insanları, kan gruplarından bağımsız olarak hastalara transfüze edilebilen “yapay kan”ın teorisini geliştirdiler. Pratikte şu ana dek yalnızca 10 tavşan denek üzerinde test edilen yöntem, ilerleyen günlerde insan denekler üzerinde de başarılı olursa tıp dünyası için heyecan verici gelişmeler yaşanabilir.

Normalde bir kan transfüzyonunun gerçekleştirilmesi için alıcı ve vericinin kan gruplarının birbiriyle uyumlu olması veya vericinin kan grubunun “evrensel donör" 0 negatif olması gerekiyor. Tüm alıcılara uyan bir kan ikamesi, etnik azınlıkların yeterince kan bağışı yapmaması, bazı kan gruplarının nadir bulunması ve benzeri problemlerin çözümü olabilir. Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre, her yıl dünya genelinde 117,4 milyar birim kan bağışı toplanıyor fakat bu miktar halen yeterli değil.

Transfusion dergisinde belirtilenlere göre Japonya'daki araştırmacılar, vücut ameliyat sırasında veya travma sonrası ciddi kan kaybından muzdarip olduğunda, biyolojik kanın fonksiyonlarını taklit edebilen ve temel olarak oksijenin depolanması ve taşınması için yapay bir kan ikamesi geliştirmek üzere yola çıktılar.

Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan, vücudun dokularına oksijen taşıyan ve karbondioksiti tekrar akciğerlere geri döndüren proteindir. Ekip, bu hayati proteinin yerine geçen, oksijen taşıyıcısı olarak kullanılabilecek 250 nanometrelik çapa sahip “hemoglobin vezikülleri” geliştirdi. Lipozom bazlı hemostatik nanopartiküller ile birlikte bu, kanın sarımsı sıvı temeli olan plazma ile karıştırıldı.

Araştırmacılar kan ikamesini, karaciğer zedelenmesinden kaynaklanan ölümcül kanamalara maruz kalan 10 tavşana aktardı. Tavşanların 6 tanesi hayatta kaldı; biyolojik kan transfüzyonu sonrası hayatta kalanlar ile aynı başarı oranının sağlandığı görüldü. Ayrıca hiçbir hayvan ciddi bir yan etki yaşamadı.

Yapay kanın uzun vadeli güvenliği hakkında bir çalışma henüz yapılmadığından, gelecekte başka sağlık sorunlarına yol açıp açmayacağı şu anda bilinmiyor. Ancak uzun vadede güvenliği kanıtlanır ve insanlar üzerinde de aynı başarı yakalanırsa, insan donörlere olan ihtiyacı ortadan kaldırmanın yanı sıra, kan transfüzyonlarını önemli ölçüde daha erişilebilir hale getirebilir.

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre mevcut bağışların yüzde 42'si, dünya nüfusunun yüzde 16'sından azının yaşadığı yüksek gelirli ülkelerden geliyor. Ulusal Savunma Tıp Fakültesi’nden immünoloji profesörü Manabu Kinoshita bir Japon gazetesine verdiği demeçte, “Yapay kan sayesinde dünyanın her bölgesinde ihtiyaç halinde olan insanların hayatları kurtarılabilir.” diye konuştu.

Kaynak: https://www.iflscience.com/health-and-medicine/