Dünya Ticaret Örgütü'nde (WTO) Güney Afrika ve Hindistan'ın başını çektiği pandeminin en ağır sonuçlarını yaşayan ülkeler bir süredir dünya çapında aşı üretimini artırabilmek için fikri mülkiyet haklarına kısıtlama getirilmesini istiyordu. ABD, pandeminin bir an evvel son bulması adına Covid-19 aşılarına fikri mülkiyet hakkı istisnası getirilmesini destekleyen ülkeler arasına katıldı.

Büyük ilaç şirketleri ise bu kararın hedeflenen etkiyi yaratamayacağı görüşünde.

ABD Ticaret Temsilcisi Katherine Tai yeni politikalarını anlatırken "Sıra dışı dönemlerde sıra dışı adımların atılması gerekir" dedi. Tai duyurusunda, WTO'daki diğer üyeleri ikna etmenin uzun sürebileceğini de belirtti. WTO'da böyle bir kararın alınması için tüm üyelerin oybirliği gerekiyor. Bu fikrin destekçileri, istisna getirilmesi durumunda dünya çapında aşı üretiminin artacağını ve yoksul ülkelerde daha hızlı aşılama yapılacağını söylüyor. Pek çok gelişmekte olan ülke, fikri mülkiyet haklarının aşı üretiminin önünde engel olduğunu savunuyor.

Güney Afrika ve Hindistan'ın önerisini destekleyen 60’a yakın ülke mevcut. Bu ülkeler altı aydır diğer ülkeleri ikna etmek için çabalıyor. Avrupa Birliği ve İngiltere bu teklife itiraz eden ülkeler arasında. ABD de önceki başkan Donald Trump döneminde istisna fikrine karşıydı fakat Joe Biden, başkanlık kampanyası döneminde bu fikri desteklediğini açıklamıştı.

WHO Genel Sekreteri Ghebreyesus, ABD'nin adımını sevinçle karşıladı. Fakat ilaç şirketleri, böyle bir adımın ilerleyen zamanlarda inovasyonu zorlaştıracağını düşünerek karşı çıktı. Uluslararası İlaç Üreticileri Federasyonu "hayal kırıklığına uğradıklarını" açıkladı. Cenevre merkezli örgüt “İstisna önerisi, karmaşık bir soruna basit fakat yanlış bir yanıttır.” dedi.

Kaynak: https://www.bbc.com/news/health