Bilim insanları William G. Kaelin Jr. (ABD), Sir Peter J. Ratcliffe (İngiltere) ve Gregg L. Semenza (ABD), 'hücrelerin oksijen kullanılabilirliğini nasıl algıladıkları ve buna nasıl adapte oldukları' konusundaki çalışmalarıyla Fizyoloji/Tıp Alanında Nobel Ödülü'ne layık görüldü.

Oksijenin temel faydaları çok uzun süredir biliniyor, ancak hücrelerin oksijen seviyesindeki değişimlere nasıl uyum sağladığı bilinmiyordu. Oksijenin algılanması pek çok hastalığın anlaşılmasının merkezinde yer alıyor. Nobel Ödülü'ne layık görülen bu çalışma sayesinde kanser, anemi ve böbrek yetmezliği gibi pek çok hastalıkla mücadelede yeni stratejiler geliştirilmesi umuluyor.

Nobel Ödül Komitesi'nden yapılan açıklamada, “William G. Kaelin Jr., Sir Peter J. Ratcliffe ve Gregg L. Semenza, farklı oksijen seviyelerine yanıt olarak genlerin aktivitesini düzenleyen moleküler işleyişi tanımladı.” denildi. Harvard Üniversitesi’nde onkoloji profesörü olan Kaelin Jr., ‘tümör baskılayıcı proteinler’ üzerinde yaptığı çalışmalarla biliniyor. John Hopkins Üniversitesi’nde yine onkoloji alanında çalışan Semenza da ‘kanser hücrelerinin oksijensiz ortamlara adapte olmasını sağlayan HIF-1’i (hipoksiye bağlı faktörler)’ keşfetmesiyle tanınıyor. Oxford Üniversitesi’nde moleküler biyolog olan Ratcliffe ise ‘hipoksiye hücresel reaksiyonlar’ alanında araştırma yapıyor.

Nasıl Çalıştılar?

Gregg Semenza, vücudun daha fazla kırmızı kan hücresi üretmesini sağlayan ve DNA'yı birtakım bölümlere ayrıştırarak vücudun düşük oksijen seviyelerine uyum göstermesini sağlayan EPO adı verilen bir gen üzerinde çalıştı. Daha sonra Semenza, Peter Ratcliffe ile beraber bu bilgiyi oksijeni algılayan mekanizmanın bütün insan dokularında olduğunu bulmak için kullandı. Kaelin ise bir başka geni bularak bunun hastalarda bazı kanserlere daha yatkın olmalarını sağlayan bir genetik bozukluğa yol açtığını keşfetti. Bu gen vücudun kanser başlangıcını önleme yeteneğini olumsuz etkileyerek kanser hücrelerinin düşük oksijen seviyelerine cevap verme şeklini etkiliyor. Üç bilim insanının çalışması, düşük oksijen seviyelerinde vücudun egzersiz sırasında nasıl yanıt verdiği ve yüksek rakımda yaşama nasıl adapte olduğu gibi konulara ışık tuttu.

Kanserli tümörler, vücudun oksijeni düzene sokan araçlarını ele geçirerek kanser hücrelerinin çoğalmasına neden oluyor. Nobel Komitesi, ödülle ilgili olarak yaptığı açıklamada bu süreci durdurmak için ilaç geliştirmek adına deneyler yürütüldüğünü belirtti.

Kaynak: tr.sputniknews.com/bilim/ , BBC Türkçe