Koronavirüs salgının başlamasından bu yana, bilim adamları ve hükümetler insanlara hijyen konusunda önerilerde bulunmaktadır. Bu tavsiye, temizlik ürünlerinin ve el dezenfektanlarının satışı ve kullanımında önemli bir artışa neden oldu.

Ancak antibiyotiklerin yanlış kullanımında olduğu gibi, temizlik ürünlerinin ve el dezenfektanlarının aşırı kullanımı da bakterilerde antimikrobiyal dirence yol açabilir. Pandemi sırasında temizlik ürünlerinde ve el dezenfektanlarında ani aşırı kullanımın, karşılaştığımız antimikrobiyal dirençli bakteri türlerinin sayısında artışa neden olabileceği endişesi var. Bu, hâlihazırda mücadele eden sağlık bakım sistemlerimiz üzerinde daha büyük bir yük oluşturacak ve potansiyel olarak daha fazla ölüme yol açacaktır. Dahası, mevcut pandemi bittikten çok sonra da sorun devam edebilir.

Antimikrobiyaller (antibiyotik, antiprotozoal, antiviral ve antifungal ilaçlar dâhil) sağlığımız için önemlidir. Enfeksiyonlara karşı savaşmamıza yardımcı olurlar(özellikle bağışıklık sisteminiz zayıfsa veya tehlikeye girerse). Bununla birlikte, bazı organizmalar (bakteriler gibi) bir antimikrobiyale maruz kaldıktan sonra değişebilir veya değişebilir. Bu onları öldürmek için tasarlanmış ilaçlara dayanmalarını sağlar. Antimikrobiyallerin kullanımı ve kötüye kullanımı daha yaygın hale geldikçe, dirençli suşların sayısı artar. Bir zamanlar kolayca tedavi edilebilen enfeksiyonlar artık hayatı tehdit edebilir durumuna gelir.

Antimikrobiyal dirence yol açan çok ve çeşitli süreçler söz konusudur.  Bunlardan biri gerçekleşen mutasyonlardır. Bazı mutasyonlar, bakterinin DNA'sı hasar gördükten sonra ortaya çıkar. Bu, hücre replikasyonu sırasında veya hücrenin DNA'sına zarar veren genotoksik kimyasallara maruz kaldıktan sonra doğal olarak meydana gelebilir. Başka bir yol, bakterilerin başka bir bakteriden dirençli genler edinmesidir.

Antimikrobiyal direnci genellikle antibiyotik gibi ilaçların yanlış kullanımı ile ilişkilendiririz. Yanlış kullanımdan kasıt bir antibiyotik kürünü tamamlamamak veya günlük doz aralıklarını göz ardı etmektir. Her ikisi de bir popülasyonda hayatta kalan ve çoğalan en dirençli bakteri suşlarının sayısını artırabilir.

Ancak bakteriler, temizlik maddeleri de dâhil olmak üzere bazı kimyasalların uygunsuz veya aşırı kullanımından sonra da direnç kazanabilir. Dezenfektan ajanları seyreltmek veya bunları aralıklı ve verimsiz kullanmak, en dirençli suşlara hayatta kalma avantajı sağlayabilir. Bu sonuçta daha fazla genel dirence yol açar.

Daha da kötüsü internet ve sosyal medya "uzmanları" virüsü öldürebileceğini iddia ettikleri ev yapımı el dezenfektanları yapma konusunda öneriler sunuyor. Bu ürünlerin çoğunun etkili olduklarına dair bir kanıt yoktur. Bunları kullanmanın olası olumsuz etkileri hakkında da bir çalışma yoktur. Bildiğimiz şey, bu ev yapımı ürünlerin çoğunun doğru miktarlarda antibakteriyel özelliklere sahip alkol gibi bileşenler içerdiğidir. Antibakteriyel olan her şey antimikrobiyal direnci artırma potansiyeline sahiptir.

Araştırmacılar, mağazadan satın alınan ve ev yapımı temizlik ve el dezenfektan ürünlerinde bulunan kimyasallara maruz kalmanın neden olduğu mutasyonlar nedeniyle daha fazla mikroorganizmanın antimikrobiyallere dirençli hale gelebileceğinden endişe duyuyor. Bunların birçoğu (fenoller ve hidrojen peroksit dâhil ) DNA'ya zarar verme veya değiştirme potansiyeline sahiptir ve bazen genotoksik ajanlar olarak adlandırılır.

Normal hücresel metabolizmadan kaynaklanan az miktarda DNA hasarı, özellikle hızla çoğalan bakterilerde yaygındır. Bu hasar normalde düzgün şekilde onarılır. Ancak kapsamlı DNA hasarı varsa veya onarım doğru değilse, hücre hayatta kalamayabilir.

Bununla birlikte, genotoksisitenin doğru bir şekilde onarılmadığı ve hücrenin hayatta kaldığı birkaç durumda mutasyonların olması olasıdır. Bu hücrelerin birkaçı artık antimikrobiyal direnç gibi bir hayatta kalma avantajına sahip olacaktır. Genotoksik olaylar ne kadar sık ​​olursa, hayatta kalan birkaç hücrenin antimikrobiyal direnç kazanma olasılığı o kadar yükselecektir.

Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen çeşitli temizlik maddeleri ve el dezenfektanlarındaki bileşenlerin çoğu, DNA hasarına neden olma potansiyeline sahiptir ve antimikrobiyal direnç için gerekli mutasyonlara yol açabilir.

Birçok temizlik malzemesi ve el dezenfektanındaki yaygın bileşenler arasında alkoller, kuaterner amonyum bileşikleri, fenoller, hidrojen peroksit, yüzey aktif cisimleri, benzalkonyum klorür ve triklosan bulunur. Bu bileşiklerin bazılarının kullanımı zaten antimikrobiyal dirençte artışla ilişkilendirilmiştir. Hükümetler bu bileşiklerle hazırlanmış ürünleri yanlış kullanımın sonuçları hakkında net uyarılar olmadan kullanmaya yönelik önerilerini gözden geçirmelidir.

El dezenfektanları ve temizlik ürünleri kullanırken, reçeteli bir ilaç gibi davranılmalı. Herhangi bir yanlış kullanımla etkisiz hale gelebileceğinden talimatları dikkatlice okuyun. Önceden hazırlanmış ürünleri seyreltmekten veya başkalarıyla birleştirmekten kaçının(Son zamanlarda çamaşır suyu ile tuz ruhunun karışımından ortaya çıkan klor dan zehirlenmeler bildirilmiştir). Sadece ruhsatlı güvenilir kaynaklardan satın alınan malzemelerle hükümet sitelerinden tarifler kullanarak ev yapımı temizleyici ve temizlik ürünleri yapın.

Kendimizi COVID-19'dan koruma çabalarımız sonucu daha fazla antimikrobiyal dirençli mikroorganizmaların ortaya çıkabileceği bir ortam yaratıyor olabilir. Antimikrobiyal direncin zaten dünya çapında yılda 700.000'den fazla ölüme neden olduğu göz önüne alındığında, daha fazla etkiyi önlemek için dikkatli hareket etmemiz önemlidir.

Kaynak: https://phys.org/