Bangladeş'ten Somali'ye, araştırmacılar ve yardım çalışanları, insanlar arasındaki en savunmasız olanları salgın hastalığa karşı korumak için farklı adımlar atıyorlar.

Dünyada 70 milyon mülteci konumunda yerinden edilmiş insan ve sığınmacı var. Yakın yaşam alanları, altta yatan önemli sağlık sorunları, sanitasyon ve tıbbi bakıma sınırlı erişim nedeniyle bilinen bir tedavisi olmayan ve dünyanın en iyi sağlık sistemlerinden bazılarını dize getiren COVID-19 bu topluluklar için büyük bir tehdit oluşturuyor.

Nisan ortasından itibaren, bazı mültecilerde virüs açısından pozitif test içeren raporlar bulunmakla birlikte, Nature ile iletişime geçen yetkililere göre büyük mülteci kamplarında bilinen Covid-19 salgını yoktur. Ancak birçok yardım grubu, hastalığın etkisini göstermesinin sadece zaman meselesi olmasından korkuyor. Destek gruplarına göre, ev sahibi ülkeler önleyici tedbirleri uygulamakta yavaş kalmıştır. Aynı zamanda uzmanlar yardım kuruluşlarının tepki göstermek için miting ve eylem ile mücadele edeceğinden korkuyor.

Brüksel'deki uluslararası bir tıbbi yardım kuruluşu olan Sınır Tanımayan Doktorlar tıbbi departmanının stratejik danışmanı olan Annick Antierens, hastalık salgınlarının yerinden edilmiş insanlar için ağır bir yük oluşturduğunu, ancak koronavirüs pandemisinin yeni bir tehdit oluşturduğunu söyledi. Antierens, “Her türlü salgın asla iyi değildir, ama özellikle fiziksel mesafenin imkânsız olduğu ve ev izolasyonunun bir şaka olduğu bu ortamlarda hiç değil.” diyor.

Nature, dünyadaki üç büyük kamptaki yetkililer ile görüştü.

Bangladeş Cox's Bazar'daki modeller ve söylentiler

2017'de zulüm arttıktan sonra Myanmar'dan kaçan yaklaşık 600.000 Rohingya insanı dünyanın en büyük ve en kalabalık mülteci kamplarından biri olan Cox's Bazar, Kutupalong-Balukhali Genişleme Alanında yaşıyor. Baltimore, Maryland'deki Johns Hopkins Bloomberg Halk Sağlığı Okulunda Paul Spiegel, COVID-19 için kullanılan ilk model olduğunu söylüyor.

Spiegel ve ekibi kampta başta Çin olmak üzere salgın için yaş, vaka şiddeti ve vaka ölüm oranları ile ilgili verileri kullanarak sonuçları yansıtan bir model oluşturdu. Analiz 26 Mart'ta yayınlanmıştır ve akran değerlendirmesi yapılmamıştır.

Grup, sonuçları düşük, orta ve yüksek bulaşım senaryolarında modellenmiştir. Cox's Bazar'daki kampta toplam 340 yataklı beş hastane (sivil toplum kuruluşları ve yabancı hükümetler tarafından işletiliyor) var. En kötü senaryo, bu kapasitede salgın sadece 58 gün sürer ve 2.000'den fazla ölümle sonuçlanır. Seattle'daki Washington Üniversitesi'nde bir epidemiyolog olan Theo Vos, çalışmaya dâhil olmayan modelleme yaklaşımının, bulaşımı ölçmek için kullanılan bir metrik olan sabit bir temel üreme sayısı (R 0 ) varsayımı da dâhil olmak üzere sınırlamaları olduğunu söylüyor. Gerçekte, Vos, koronavirüs için R0'ın zamanla değiştiğini söylüyor.

Spiegel, sonuçların( en kötü senaryoda bile ) muhtemelen hafife alındığını söylüyor. Virüsün etkilediği altta yatan sağlık problemi ve yetersiz beslenmeye sahip gruplar hala bilinmemektedir. Tesis içi hastaneler COVID-19 ile aşırı yüklendiğinde, sıtma gibi diğer hastalıklardan kaynaklanan ölümler artabilir. Spiegel,"Ölüm oranı daha yüksek olabilir." diye belirtiyor. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) sözcüsü, örgütün insani yardım kuruluşlarıyla birlikte ortak çalışma için Johns Hopkins modelini kullandığını söyledi.

COVID-19 henüz Cox's Bazar'da yayılmamış olsa da, bir etkisi var. Adını vermek istemeyen bir yardım çalışanı, hassas ortamda çalıştıkları için organizasyon adına konuşamadıklarını, yerel STK'ların, virüsün ülkeye getirilme riskini azaltmak için kamplara giden personel sayısını azalttığını söylüyor. Sağlık ve gıda dağıtımı gibi önemli hizmetler sunan personel için istisnalar yapılıyor. Eğitim ve ruh sağlığı danışma oturumları da dâhil olmak üzere çok sayıda kamp sakinlerini destekleyen bazı programlar durdurulmuş veya küçültülmüş.

Hala yetkililer, gençlik ve kadın gruplarının liderleri, öğretmenler ve dini liderler gibi güvenilir topluluk liderlerine, yardım çalışanlarının doğrudan yardım etmesini sağlamak yerine, kamp sakinlerine gerçekleri açıklamaları için eğitim veriyorlar. UNHCR göre, koronavirüs çalışmaları Haziran ayında yağması beklenen muson yağmurları nedeniyle engellenebilir.

Bu komplikasyonların ortasında, yardım çalışanları benzersiz bir iletişim sorunu ile boğuşuyor. Eylül 2019'da Bangladeş, bölgedeki cep telefonu hizmetine erişimi kısıtladı. Bölge sakinleri birbirleriyle hızlı bir şekilde iletişim kuramıyor veya çevrimiçi güvenilir bilgilere erişemiyor. Bu, Rohingya sakinleri arasında virüs hakkındaki yanlış bilginin yayılmasını artırdı. STK'lar sakinleri araştırdı ve yanlış söylentilere inandıklarını, örneğin sağlık çalışanlarının virüs bulaşmış olanları öldüreceğini ve hastalığın bulaşıcı olmadığını düşündüklerini keşfetti. Yardım grupları, sonuç olarak, sakinlerin COVID-19 benzeri semptomlarla karşılaştıklarında tıbbi yardım almak konusunda isteksiz olacaklarından korkmaktadır.

Yunanistan'da yaşlıları taşıma planı

Yunanistan kıyılarındaki beş Ege adası, Orta Doğu, Güney ve Orta Asya'dan mülteci ve sığınmacılara ülkeye girmeden önce ev sahipliği yapıyor. Sığınmacılar Yunanistan'ın mülteci kararlarını bekleyecekleri yaklaşık 6.000 kişi için tasarlanmış olanaklara sahip olan ada giriş noktalarına geliyorlar. Ancak kamplarda yaşayanlar zamanla yaklaşık 40.000 kişiye ulaştı. Birçoğu akan su ve tuvaletlere sınırlı erişimi olan zeytin bahçeleri arasında ilkel kamplarda yaşıyor. 

Sınır Tanımayan Doktorlar için Atina'daki tıbbi operasyonel destek birimi müdürü Apostols Veizis, “Çadırlarda, derme çatma kamplarda ve karton kutularda yaşıyorlar. Bu aşırı kalabalık bir durum, ”diyor. Veizis British Medical Journal’de mart ayında yazdığı makalede tedbir olarak ada kamplarını boşaltmak için Avrupa ülkelerine seslenmişti. İnsan Hakları İzleme Örgütü ve Uluslararası Kurtarma Komitesi de dâhil olmak üzere diğer gruplar da benzer bir çağrıda bulundular.

Dünyanın diğer kısımları, koronavirüsün yayılmasını yavaşlatmak için sosyal mesafeyi ve sokağa çıkma yasaklarını ön planda tutsa da, seçenekler bir mülteci kampında sınırlıdır. Yerlerinden edilmiş insanları savunan bir grup olan Washington DC merkezli Refugees International'ın kıdemli savunucusu Devon Cone, “Bu topluluklar içinde kendi kendine tecrit etme veya karantinaya alma yeteneği gerçekten yok” diyor.

Bunun yerine, pandemiye yanıt olarak, Sınır Tanımayan Doktorlar Yunanistan'daki kamplarda ilave su ve sanitasyon tesislerine öncelik veriyor. Veizis, yaklaşık 2.400 yüksek riskli sakini (60 yaşın üzerinde ve kronik rahatsızlıkları olanları ) anakaradaki otellere taşıyarak korumaya yönelik bir plan olduğunu söyledi. Nisan ayında AB, Yunanistan'dakiler de dâhil olmak üzere mültecileri ve sığınmacıları destekleme konusunda 350 milyon € (377 milyon ABD Doları) sözü verdi.

Ebeler Somali'de el yıkamayı öğretiyor

Mogadişu'da jinekolog Deqo Mohamed, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve DSÖ'nün Şubat, Mart ve Nisan aylarına kadar yayınladıkları güncellemelerini okudu. Ülke içinde, Afgooye koridoru boyunca kamplara çatışma ve doğal afetlerle yerlerinden edilen 300.000 insanının sağlığından endişe duyuyor. Nisan ayı başından itibaren BMMYK, ülkede 2,6 milyon yerinden olmuş insanının virüsü yakalama riski yüksek olduğunu söyledi.

Diğerlerinin aksine, Mogadişu dışındaki bu kamplar, sağlık çalışanları tarafından da dâhil olmak üzere bekçiler ile polisiye giriş yapılan özel arazi üzerine inşa edilmiştir. Bu, hükümetin bu alanlara ve uluslararası insani yardım gruplarına erişimi olmadığı anlamına gelir. Bölgedeki yerinden edilmiş kadınlara yıllarca sağlık hizmeti sunmak için Somali’li annesiyle ve kız kardeşiyle birlikte çalışan Mohamed, salgına hazırlanmak için 12 alanda topluluklara sosyal mesafelendirme, el yıkama ve diğer hijyen bilgilerini iletmek için ebe ve tıp öğrencilerine eğitim verdi. Ulusal yanıtın bir parçası olarak doğum ve acil durumlar dışında Mogadişu’daki kliniklerini kapattı.

Deqo Mohamed, “COVID-19 ile başa çıkmaya hazır tıbbi personelimiz yok, KKD'lerimiz yok, testlerimiz yok, havalandırma tesislerimiz yok. Dünyanın geri kalanının COVID-19'da savaştığı her şey, sitemizde aslında sıfır ” Adını sen koy. Diyor.

Kaynak: https://www.nature.com/