Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi'ndeki araştırmacılar, diş minesi proteinleri üretebilen kök hücreden türetilmiş organoidler oluşturmak için bir yöntem geliştirdiler. Bu buluş, diş onarımlarında kullanılabilecek, laboratuvarda yetiştirilen diş minesinin önünü açabilir ve hatta canlı dolgulara veya hastanın çenesine implante edilebilecek tamamen yeni canlı dişlere olanak sağlayabilir. Araştırmacılar diş gelişimi sırasında ortaya çıkan genetik aktiviteyi incelediler ve daha sonra bu bilgiyi kök hücrelerin mine oluşumundan sorumlu hücre türü olan ameloblastlara dönüşmesine yönlendirmek için kullandılar. Organoidlerde mevcut olan hücreler, mine için çok önemli olan üç proteini üretebiliyor.

Dişleri onarmak zordur. Eksik dişleri canlı bir alternatifle değiştirebilmek veya dişteki deliği sentetik polimer macun yerine gerçek diş minesiyle doldurmak güzel olurdu.

Diş hekimliği çalışmaları için yenileyici tedaviler oluşturmak asil bir hedeftir ancak en azından diş minesi söz konusu olduğunda önemli bir zorlukla karşı karşıyadır. Diş oluşumu sırasında mine, ameloblast adı verilen hücreler tarafından oluşturulur. Ancak bu hücreler yalnızca diş oluşumu sırasında ortalıkta kalır ve daha sonra ölürler. Bu nedenle dişlerin kendi diş minesini yenileme yolu yoktur ve yetişkin hastalarda hedeflenecek bu tür hücrelerin endojen popülasyonu da yoktur. Bu son çalışmanın arkasındaki araştırmacılar, doğal olarak diş minesi oluşturmak istiyorlarsa bu tür hücrelerin neredeyse sıfırdan yaratılması gerektiğini fark ettiler. Ve yaptıkları da bu oldu.

Araştırmacılar, diş gelişimi sırasında her noktada hangi genlerin açılıp kapandığını incelemek için tek hücreli kombinatoryal indeksleme RNA dizilimi (sci-RNA-seq) adı verilen bir araç kullandılar ve onlara ameloblast gelişiminin bir planını verdi. Daha sonra, farklılaşmamış kök hücreleri organoidler olarak büyüttükleri ameloblastlara dönüşmeye ikna etmek için aynı genleri doğru sırayla etkinleştirdiler. Çarpıcı bir şekilde organoidler, diş minesi gelişimi için çok önemli olan proteinleri üretti ve bu, rejeneratif diş tedavilerine giden yolda ilk adımın atıldığını gösteriyor.

Araştırmacı Hannele Ruohola-Baker, “İnsan pankreası, böbreği ve beyni gibi değiştirmeyi istediğimiz organların çoğu büyük ve karmaşıktır, bunları kök hücrelerden güvenli bir şekilde yeniden oluşturmak zaman alacaktır. Öte yandan dişler çok daha küçük ve daha az karmaşıktır. Onları yeniden oluşturabilmemiz biraz zaman alabilir ancak artık oraya ulaşmak için ihtiyacımız olan adımları görebiliyoruz. Bu nihayet 'Yaşayan Dolguların Yüzyılı' ve genel olarak insan rejeneratif diş hekimliği olabilir.” dedi.

Kaynak: https://www.medgadget.com/